Jałowiec (Juniperus) i jego „przytulanki”
Jałowca ( Juniperus ) to rodzaj rośliny, która zawiera więcej niż 60 gatunek należący do rodziny Cupressaceae . Są to rośliny bardzo dobrze znane, ponieważ są nie tylko bardzo rozpowszechnione w naszym kraju (zarówno w regionach alpejskich, jak i apenińskich i nadmorskich), ale każdy gatunek ma określone cechy.
Niektóre gatunki jałowca są bardzo cenione ze względu na jakość drewna (np. Gatunek virginiana), inne ze względu na wspaniały widok ozdobny (Juniperus sabina).
Jest jednak jedna cecha, która sprawia, że Juniper jest wyjątkową rośliną: jego rozpieszczanie .
Rośliny jałowca pojawiają się jako wiecznie zielone krzewy (o wysokości od 1 do 10 m) z igłowatymi lub łuszczącymi się liśćmi, między którymi górują małe ciemne perły. To właśnie te małe, nieprzezroczyste jagody są identyfikowane jako przytulanki jałowca, które są używane do wielu celów, od medycyny po gotowanie.
Jałowiec jest szeroko stosowany do tworzenia żywopłotów o nieuporządkowanym kształcie lub pojedynczych plamek rozsianych po dużych ogrodach. Gdy tłem dla dzikiego piękna tej rośliny jest skalisty kwietnik, można tylko otworzyć oczy i podziwiać coś nieuporządkowanego i harmonijnego. Jałowiec można również uprawiać bezpośrednio w doniczkach, ograniczając jego wzrost, zdobiąc narożniki tarasów i balkonów.
Ogólny opis
Aby naukowo zidentyfikować jałowiec, możemy opisać go jako wiecznie zielonego krzewiastego drzewa iglastego o krzaczastym pokroju. Jej liście mają kształt igiełkowatych (lub płaskonabłonnych), a kwiaty zebrane są w kwiatostan klastra (bazia), który wyrasta dokładnie w miejscu przecięcia łodygi i liścia.
Jest to roślina dwupienna, to znaczy o kwiatach męskich lub żeńskich: w praktyce pręciki i słupki znajdują się na różnych roślinach tego samego gatunku.
Jakie jest siedlisko jałowca? Odporna roślina, którą nietrudno znaleźć na raczej suchych obszarach. Wymagana opieka, jak również zapotrzebowanie na wodę, są bardzo ograniczone. Dobrze przystosowuje się do regionów, w których letnie upały przeplatają się z ostrą zimą. We Włoszech rośnie spontanicznie na obszarach alpejskich i we wszystkich regionach Apeninów. Również na Sardynii i wzdłuż wybrzeży Morza Tyrreńskiego występuje wiele gatunków jałowca.
Wszystkie właściwości Junipera
Jałowiec z pewnością nie zajmuje pierwszych miejsc w rankingu najpiękniejszych roślin ozdobnych, ale jest bardzo ceniony, ponieważ jest bardzo łatwy w uprawie, ponieważ jest bardzo odporny i ze względu na swoje liczne właściwości.
W przeszłości medycyna ludowa przypisywała tej roślinie niesamowite właściwości, określając ją jako niezbędny lek w leczeniu wielu dolegliwości. W niektórych przypadkach były to tylko popularne wierzenia, w innych pewne dane naukowe potwierdziły lecznicze właściwości jałowca.
Dzisiaj? Z pewnością należy do kategorii środków ułatwiających trawienie (dawniej przepisywano różne ilości jagód do spożycia), do kategorii naturalnych środków antyseptycznych oraz do kategorii środków wykrztuśnych (doskonałe lekarstwo na kaszel).
Na jagody jałowca są łatwo znaleźć na rynku i mogą być wykorzystane na wiele sposobów. Do najczęstszych zastosowań należy przygotowanie doskonałego naparu pomocnego w promowaniu diurezy i łagodzeniu kaszlu. Macerat z jałowca, który jest gotowy, można zastosować w celu ograniczenia zgagi
Olejek z jałowca jest również bardzo znany . Idealny do relaksujących mieszanek z innymi olejkami do użytku zewnętrznego. Jest szeroko stosowany do relaksujących masaży i wysoko ceniony ze względu na swoje właściwości zmiękczające. Olejek eteryczny ma również właściwości oczyszczające i drenujące (bardzo dobrze sprawdza się w walce z dokuczliwymi niedoskonałościami cellulitu).
Cudowna roślina? Nie, po prostu wspaniały dar, który Matka Natura postanowiła dać człowiekowi.
Jagody jałowca (fot.Silvia Molinari CC BY-SA 2.0)
Jałowiec w kuchni
Wspomnieliśmy już o właściwościach trawiennych jałowca, ale roślinę tę można też przynieść na stół podczas posiłku, nie tylko w ostatnim akcie.
W przeszłości uważany był za bardzo ważny składnik tradycyjnej kuchni. Rzymianie często używali jałowca jako ważnego substytutu pieprzu, idealnego do potraw o silnym smaku. Jego szczególnie kwaśny smak był atutem dawnych szefów kuchni, którzy wykorzystali tę cechę do obniżenia intensywności smaku potraw z dziczyzny. I odwrotnie, może służyć do nadawania smaku delikatniejszym potrawom.
Dziś, nawet jeśli obecny w kuchni (jagody często towarzyszą pieczeniom i gulaszom lub sokom na smaczne dżemy), jałowiec jest najczęściej używany do przyrządzania smacznych napojów alkoholowych. Sok fermentowany jest cennym składnikiem do uzyskania napojów o mocnym, ale zawsze przyjemnym smaku, dzięki przyjemnie kwaśnemu i ostrym smaku. Jednym z najbardziej poszukiwanych napojów na bazie jałowca jest szczególny gin, który uzyskuje się w wyniku długiego i złożonego procesu destylacji, w którym jagody odgrywają fundamentalną rolę.
Trentino Alto-Adige to region, który szczyci się największym wykorzystaniem jałowca w kuchni. Oprócz brandy i rozmaitych trunków, lokalna tradycja kulinarna obejmuje również wiele dań na bazie ziemniaków, kiszonej kapusty i „przytulanek”. Słynne jest również wędzenie jałowca na speck i inne wędliny.
Klasyfikacja botaniczna
Wróćmy do nas i zajmijmy się jałowcem (Juniperus) jako rośliną do uprawy ogrodowej i doniczkowej. Przed różnymi wskazówkami, jak pielęgnować i rozpieszczać (można powiedzieć) roślinę, oto lustro dla jej botanicznej identyfikacji:
Domena: Eukaryota;
Królestwo: Plantae;
Podranga: Tracheobionta;
Superdivision: Spermatophyta;
Oddział: Pinophyta;
Klasa: Pinopsida;
Zamówienie: Pinales;
Rodzina: Cupressaceae;
Rodzaj: Juniperus (Juniper).
Główne gatunki lub odmiany
Jakie są główne gatunki jałowca występujące na rynku? Który wybrać do swojego ogrodu? Spośród 60 i więcej gatunków wskazujemy najbardziej znane i rozpowszechnione.
Jałowiec - Juniperus communis
Wygląda jak średniej wielkości krzew z okrywą. Dokładnie to, czego potrzeba, aby wypełnić narożniki ogrodu lub puste przestrzenie w dużych klombach. Rośnie na obszarach bardzo słonecznych i tam, gdzie klimat jest szczególnie łagodny.
Igiełkowate liście mają piękną ciemnozieloną barwę, a kolorowe jagody (niebieskie lub fioletowe), których właściwości i powszechne zastosowania zostały przez nas opisane, znajdują się tylko na żeńskiej roślinie. W zależności od odmiany Juniperus communis może osiągać znaczne wysokości, dochodzące nawet do 10 m.
Wśród najbardziej znanych odmian możemy wymienić Juniperus communis Green Carpet (jasnozielony kolor młodych igiełkowatych liści tworzy ciekawą grę kolorów z ciemniejszymi) oraz odmianę Repanda z brązowymi tonami. Oba są szczególnie odporne na niskie temperatury.
Juniperus Communis (autor: Chris Cant z Cumbrii, Wielka Brytania (jagody jałowca w Haweswater) (CC BY 2.0), za pośrednictwem Wikimedia Commons)
Juniper - Juniperus conferta
Gatunek pochodzący z Japonii. Rośnie w raczej suchym klimacie i ma wyprostowaną postawę. Idealnie nadaje się do tworzenia ładnych obwódek: nie przekracza 50 cm wysokości i tworzy ciemnozielony dywan ze splątanych gałęzi.
Jagody znalezione na żeńskiej roślinie mają ciemny kolor (niebiesko-czarny), podczas gdy szyszki znalezione na osobnikach męskich (ciemnożółte lub brązowe) są bardziej widoczne.
Odmiana Blue Pacific jest piękna z ciemnozielonymi tendencjami do niebieskich liści.
Juniperus conferta (Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz (Praca własna) (CC BY-SA 4.0), za Wikimedia Commons)
Jałowiec - Juniperus horizontalis
Z nazwy łatwo wywnioskować, że jest to gatunek nadający się do okrywania dużych powierzchni ogrodu. Rośnie na szerokość, a nie na wysokość: nie przekracza 40 cm. Jest również znany jako jałowiec okrywowy ze względu na swoją opadającą postawę i ponieważ rośnie, tworząc duże, bardzo gęste krzewy. Liście, zwykle ciemnozielone (w niektórych przypadkach z tendencją do niebieskiego), przy bardzo niskich temperaturach przybierają czerwonawy kolor.
Najbardziej znane odmiany to Andorra Compacta (z odcieniami brązu), Bar Harbor (która zimą zmienia kolor na całkowicie fioletowy), Prince of Wales ( zmienia kolor na fioletowy od stycznia do marca), Alpina (patrz zdjęcie) i Wiltonii (najsłynniejsza odmiany o zielonych i srebrnych liściach).
Juniperus Horizontalis alpina (autor W. Baumgartner (praca własna) (CC BY-SA 3.0), za Wikimedia Commons)
Jałowiec - Juniperus sabina
Uważaj na ten gatunek, często mylony z Juniperus communis. To gatunek trujący. Dobrze rośnie na terenach górskich i ma kształt niedużego drzewka o wysokości od 1 do 5 m. Nierzadko można znaleźć okazy w pozycji wyprostowanej.
Liście zmieniają się wraz ze wzrostem: igiełkowate u młodych roślin, z krótkimi i łuszczącymi się liśćmi u dorosłych. Przy ruchu gałęzi wydziela przyjemny zapach.
Powszechna jest odmiana Tamariscifolia , która tworzy długie, zachodzące na siebie gałęzie.
Juniperus Sabina (zdjęcie FD Richards CC BY-SA 2.0)
Jałowiec kolczasty - Juniperus oxycedrus
Mały krzew o krzaczastym pokroju. Ledwie przekracza 4 lub 5 mi ma dużą nieregularną koronę z wyprostowanych lub zwisających gałęzi.
Liście są ostre, z wyraźnym centralnym żebrem. Nazwa Cuddly Juniper pochodzi od galbuli (koloru brązowo-czerwonego), większych niż u innych gatunków.
Juniperus oxycedrus (Nie podano autora do odczytu maszynowego. Założono, że David.gaya (na podstawie roszczeń dotyczących praw autorskich). (CC BY-SA 2.5), za pośrednictwem Wikimedia Commons)
Jałowiec fenicki - Juniperus phoenicea
Iglaste występujące na obszarach graniczących z basenem Morza Śródziemnego. Rozpowszechniony we Włoszech w regionach przybrzeżnych, zwłaszcza po stronie Morza Tyrreńskiego (a także Juniper Coccolone i Juniperus communis).
Jest to krzew nieprzekraczający 6 m wysokości, o nieregularnej koronie i rozgałęzionym pniu. Łuszczące się liście są ciemnozielone, a jagody (roślina żeńska) są czerwone (gdy są dojrzałe). Nie potrzebuje dużo wody i dobrze znosi wysokie temperatury.
Juniperus phoenicea (zdjęcie S.Rae CC BY 2.0)
Jałowiec - Juniperus chinensis
Niewielkie drzewo iglaste o stożkowatym kształcie, z niebieskawo-zielonymi liśćmi i wspaniałymi srebrnymi refleksami. Pochodzi z Chin i Japonii, osiąga 3 metry wysokości i najlepiej nadaje się do ogrodów skalnych, czyli do uprawy w doniczkach. Ponadto jest to najbardziej poszukiwany i używany gatunek do tworzenia eleganckich bonsai.
Preferuje gleby suche i piaszczyste, bardzo dobrze znosi bardzo niskie temperatury.
Cudowne bonsai juniperus chinensis (zdjęcie LukeBlacks CC BY-NC-ND 2.0)
Rozkwit
Jałowiec kwitnie późną zimą i wczesną wiosną. Od ostatnich dni stycznia do kwietnia kwiaty i owoce będą pojawiać się wśród splątanych gałęzi rośliny.
Jak wspomniano, jest to roślina dwupienna, więc na różnych okazach można znaleźć kwiaty męskie i żeńskie. Kwiaty męskie (z tendencją do żółknięcia) mają kształt zwisającego kolca, podczas gdy żeńskie (zielone) składają się z żyznych łusek, wewnątrz których znajduje się zalążek. Właśnie te ostatnie to zdefiniowane (niewłaściwie) owoce, znane również pod potoczną nazwą przytulanki lub jagody.
Wskazówki dotyczące uprawy jałowca
Zanim przejdziemy do opisu najbardziej odpowiednich technik uprawy jałowca, odpowiedzmy na pytanie: czy można uprawiać jałowiec jako bonsai?
Bonsai, które z dalekiej Japonii docierają do każdego zakątka globu, urzekając każdego swoim wdziękiem, to szczyt elegancji w świecie botaniki. Małe drzewka, ale z dużą siłą przyciągania. Niemożliwe jest nie powiedzieć „tak”!
„Ten ślub się nie odbędzie, ani jutro, ani nigdy”!
Wielki Alessandro Manzoni wybaczy nam, że umieścił to słynne zdanie z „Narzeczonej” w kontekście, który nie ma nic wspólnego z jego niezwykłą powieścią. Tym razem możemy jednak porozmawiać o małżeństwie. W rzeczywistości Juniper należy do kategorii krzewów używanych w Japonii w sztuce bonsai. Jest to szczególnie popularna roślina, ponieważ pozwala bawić się kształtami, uzyskując zdecydowanie oryginalną koronę. Spośród wszystkich gatunków Juniperus chinensis jest jednym z najczęściej wykorzystywanych do ożywiania małych drzew domowych.
Uprawa w doniczkach
Jałowca można uprawiać w doniczkach, ale nie wszystkie gatunki i odmiany nadają się do tego typu upraw. Z sadzonki o długości około 10 cm, umieszczonej w szklanym pojemniku z wodą, można uzyskać wspaniałą roślinę. Dopiero gdy rozwiną się korzenie, można sadzić małego jałowca w prawdziwej doniczce.
Przesadzanie należy przeprowadzić wiosną, kiedy klimat jest łagodny. Aby nie uszkodzić rośliny, wskazane jest przesadzenie jej, pozostawiając nienaruszoną połowę gleby obejmującej system korzeniowy. Iglaki i małe rośliny zimozielone potrzebują większej ochrony dla swoich korzeni, aby nie dopuścić do całkowitego wyschnięcia.
Uprawa na tarasie lub balkonie
Uprawa go w doniczkach lub na większych tacach jest również doskonałą metodą zapewniającą większe bezpieczeństwo jałowca. W ten sposób można zawsze zapewnić optymalne warunki oświetleniowe, przenosić je w zależności od pory roku w miejsca bardziej osłonięte lub otwarte oraz wypełniać nagie zakamarki dużych tarasów.
Uprawa w otwartym terenie
Najbardziej powszechna jest uprawa jałowca w otwartym terenie. Jest wiele ogrodów, w których znajduje się ta roślina, łatwa w uprawie i bardzo odporna. Przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności można uzyskać prawdziwe żywopłoty lub dolne granice. W tym ostatnim przypadku najpopularniejszym rozwiązaniem jest pełzający karzeł jałowca.
Z pewnością nie jest to roślina, która zachwyca jak Agapant lub inne rośliny ozdobne, ale jej szczególny kształt i te małe kolorowe jagody, które wyrastają między gałęziami, mogą znacznie przyczynić się do stworzenia przyjemnego i stylowego ogrodu.
Aby nadać Juniperowi pożądany kształt, można interweniować za pomocą drutu aluminiowego, który można umieścić bezpośrednio na modelowanych gałęziach. W ten sposób zostaną skierowane w najbardziej preferowanym kierunku.
Juniperus sabina w ogrodzie (zdjęcie FD Richards CC BY-SA 2.0)
Temperatura
Jeśli chodzi o idealną temperaturę dla wzrostu jałowca, nie ma dobrze określonych standardów, w których można by się znaleźć. Jest to bardzo odporna roślina, dobrze przystosowująca się do każdego klimatu. Juniperus w najmniejszym stopniu nie przeraża niskie lub wysokie temperatury.
Lekki
Jałowiec potrzebuje dużo światła. Wybierz dobrze doświetlony światłem słonecznym obszar ogrodu lub tarasu. Dobrze rośnie również w półcieniu, ale zaleca się ekspozycję w pełnym słońcu.
Warstwa uprawna
Jałowiec potrzebuje suchej, dobrze przepuszczalnej gleby. Nie lubi bardzo wilgotnych gleb, dlatego przy uprawie doniczkowej zaleca się dodanie warstwy gruboziarnistego piasku w celu zwiększenia zdolności drenażowych podłoża.
W ogrodzie dostosowuje się do prawie wszystkich gleb, nawet jeśli preferuje te o odczynie obojętnym lub zasadowym.
Podlewanie
Kiedy podlewać jałowiec? Częstotliwość (obfitych) nawadniania musi być większa, gdy roślina jest jeszcze młoda i ma słabo rozwinięty system korzeniowy. Rzadziej podlewanie, gdy roślina jest duża.
Jeśli rośnie w otwartym terenie, podlewanie musi odbywać się tylko podczas długich okresów suszy, ponieważ jałowiec jest w stanie pozyskać potrzebną wodę bezpośrednio z opadów.
Kiedy rośnie w doniczce, podlewaj ją dwa razy w tygodniu, nie tworząc stojącej wody.
Mnożenie
Rozmnażanie jałowca może odbywać się przez nasiona lub przez cięcie . W pierwszym przypadku kiełkowanie będzie trudniejsze i wolniejsze (nasiona należy sadzić wiosną), podczas gdy przy rozmnażaniu przez sadzonki droga prowadzi w dół. Cięcie należy wykonać wiosną, preferując młode gałęzie, które niedawno się rozwinęły.
Zapłodnienie
Zapłodnienie jałowca może odbywać się na trzy różne sposoby:
- wykorzystując działanie dojrzałego obornika do zmieszania z glebą wokół roślin zimą.
- Płynny nawóz do roślin kwitnących podawać raz w miesiącu (zalecany do uprawy doniczkowej).
- Granulowany nawóz o spowolnionym działaniu.
W okresie wiosennym obowiązkowe jest podawanie złożonego trójskładnikowego nawozu, aby zapewnić roślinie pożywienie niezbędne do rozwoju wegetatywnego.
Przycinanie
Ostre nożyczki i dużo przezorności. Dla tych, którzy nie są zaznajomieni z przycinaniem, wskazane jest skorzystanie z fachowej pomocy profesjonalisty, podczas gdy ci, którzy w programie specjalisty o zielonych palcach mogą pochwalić się również doświadczeniem w dziedzinie przycinania, jedyna rada to nie dać się zbytnio ponieść emocjom.
Przycinanie jałowca służy nadaniu roślinie pożądanego kształtu i zapobieganiu jej nieuporządkowanego wzrostu. Można interweniować między lutym a marcem, stosując stopniowe przycinanie (na roślinach co najmniej 3 lub 4 lata) lub przycinanie ograniczające.
Pasożyty, choroby i inne przeciwności
Jałowiec to roślina, która dobrze się broni. Niektóre problemy mogą wynikać z ataków mszyc i owadów łuskowych . Koszenila odżywia się sokiem rośliny, powodując ogólne osłabienie, podczas gdy mszyce nie tylko ją uszkadzają, ale także torują drogę do potencjalnego ataku grzybów.
Co robić? Tylko dzięki możliwie najszybszemu zastosowaniu określonych pestycydów można odeprzeć te zagrożenia i ocalić Juniperus.
Ciekawość
Czy wiedziałeś, że…
Jałowiec jest używany do uzyskania doskonałego ginu? Tak, jeśli uważnie przeczytałeś kilka pierwszych akapitów.
Drozdy lubią rozpieszczać? Nie, nie mogłeś tego wiedzieć.
Czy w krajach północnej Europy drewno jałowca jest używane do wyrobu różnych wyrobów rękodzielniczych, takich jak kije i kosze? Tego też nie mogłeś wiedzieć.
Istnieje wiele ciekawostek, które sprawiają, że te rośliny są tak fascynujące i dobrze znane. Juniperus communis był często używany do ochrony przed zaklęciami i do odpierania złych duchów.
Zgodnie ze starożytnym średniowiecznym wierzeniem wycinanie jałowca jest bardzo niebezpieczne. Ponieważ? ścięcie rośliny powoduje śmierć członka rodziny. Jeśli więc zamierzasz posadzić ją w ogrodzie, zrób to tylko wtedy, gdy masz 100% pewności, że już nigdy nie będziesz chciał usunąć tej rośliny. Pomijając przesądy, każda część jałowca była zawsze używana: w kuchni (głównie jagody), do perfumowania całych pomieszczeń (gałęzie) lub spalana w celach przebłagalnych i do przechowywania popiołów do różnych zabobonnych obrzędów. Egipcjanie używali do balsamowania oleju i jagód.
Legendy o Juniper
Istnieje wiele legend, których bohaterką jest ta roślina. Wymieniamy tylko dwa, z których jeden jest pochodzenia włoskiego.
Włoski uczony, Angelo De Gubernatis, opowiada w swoich pismach, że w mieście Pistoia i sąsiednich wioskach zwyczajowo wieszano gałąź jałowca na drzwiach domu. Gałąź służyła do odstraszania czarownic i nie pozwalania im na wejście. Według legendy czarownice nie mogły oprzeć się pokusie policzenia igieł na gałęzi. Operacja, która zajmowała czarownice przez wiele godzin, prawie całą noc. Na widok pierwszych promieni słońca czarownice uciekły. W wielu przypadkach czarownice straciły rachubę igieł i zirytowane ponownym rozpoczęciem liczenia poddały się i odeszły.
Jednak niemiecka legenda opisuje szczególny rytuał, który był wykonywany z gałęziami jałowca. Nieszczęśliwe ofiary włamania do domu mogły liczyć na pomoc dobrego ducha, który odnalazł złodziei i w magiczny sposób przekonał ich do zwrotu skradzionych rzeczy prawowitym właścicielom.
Toksyczność
Jedynym gatunkiem jałowca, który jest niebezpieczny dla zwierząt i inwentarza żywego, jest Juniperus sabina (znany również jako Cyprys magów). Wszystkie części tego gatunku są toksyczne. W przeszłości olej sabina był używany do wykonywania aborcji lub do innych celów przestępczych.
Język kwiatów
Nazwa wywodzi się z łaciny: jumenta (klacz) i opinia (generować). Przytulanie jałowca, czyli jego owoce, służyło jako stymulator narodzin zwierząt.
Jest to symboliczna roślina dobra: istnieje wiele popularnych wierzeń, które uważają jałowiec za ważną tarczę chroniącą przed chorobami i przeciwnościami wszelkiego rodzaju.